'Elk nadeel héb zijn voordeel'

Onderstaand vind je de tekst van mijn tussenkomst in de plenaire vergadering op donderdag 22 december naar aanleiding van de bespreking van de beleidsbrief Onroerend Erfgoed.  De beelden van mijn tussenkomst zijn hier te bekijken.

‘Elk nadeel héb zijn voordeel’ zei Johan Cruyff, het Nederlandse voetbalmonument dat ons dit jaar ontviel.

Enkele weken geleden stemden we in deze plenaire vergadering de motie rond Herita goed. Een goed onderbouwde motie, eenparig gestemd. De problemen rond Herita hadden als voordeel dat de commissieleden, over alle partijen heen, zich vonden in een gemeenschappelijke bekommernis om onroerend erfgoed. Nadien volgde nog een hoorzitting met vertegenwoordigers van de sector uit binnen- en zelfs buitenland. Ook daar viel op: de betrokkenheid van de commissieleden en de minister.

2017 moet het jaar worden van Herita 2.0, een doorstart van de belangrijkste speler (spelverdeler) in het erfgoedveld.

2016 was dus wat OE betreft een jaar dat overschaduwd werd door het Herita-dossier, maar het is tijd om vooruit te kijken.

Ik kijk uit naar 2017 als een schakeljaar. We zijn halfweg de legislatuur, en dat betekent dat we straks de moed moeten hebben om een eerste balans op te maken, te evalueren, bij te sturen.

Ik denk dan met name aan het archeologieluik. Dat is een lopend dossier. We kennen de problemen, we hebben de bouwsector en de archeologen gehord, en u heeft al actie ondernomen. Maar we zijn er nog niet. Meer aanpassingen zijn wellicht nodig. Uw administratie moet daarin volgen, probleemoplossend werken.

Ik weet dat dit 1 van uw stokpaardjes is, dat dit iets is waar u veel belang aan hecht. Dat weten we op basis van uw beleidsnota, waarin het woord ‘cultuuromslag’ in hoofdletters geschreven wordt: de administratie moet oplossingsgericht denken, vertrouwen schenken aan alle partners. We hebben nood aan korte procedures, heldere communicatie, iedereen moet het gevoel hebben gehoord te worden door het beleid.

Het beleid moet in het bijzonder vertrouwen schenken aan de mensen in het veld, zij die het erfgoed leven en beleven. In het geval van archeologen gaat het om mensen die letterlijk IN het veld staan, in het geval van eigenaars mensen die erfgoed bezitten, er zorg voor dragen, zelfs de bewust keuze maken er in te wonen – met alle uitdagingen die dat met zich meebrengt. In dat verband kijk ik uit naar de beleidsmaatregelen die eraan komen om ons beschermd erfgoed energiezuiniger te maken.

2016 was ook het jaar waarin u de herbestemming van onze kerken definitief op weg zette, o.a. met de oprichting van het projectbureau ‘Herbestemming kerken’, dat kerkfabrieken, steden en gemeenten moet helpen om nieuwe invullingen te zoeken voor hun religieus patrimonium. De volgende jaren zal deze problematiek steeds actueler worden, maar nu al merken we de verhoogde interesse op; overheden, kerkfabrieken en burgers denken na over wat te doen met gebouwen die een groot stuk van ons collectieve geheugen vertegenwoordigen. De media pikken dit signaal op. Het moet lang geleden zijn dat er nog zoveel interesse was voor onze kerken. Dat is goed, op voorwaarde dat die interesse respect toont voor tradities en erfgoedkundige waarde, en tegelijk kan inspelen op bestaande en nieuwe behoeften van de lokale gemeenschappen.

Ik durf dromen: misschien kan de herbestemming van uitgerekend het kerkelijk erfgoed een belangrijke rol spelen in het nog meer betrekken van de burger bij onroerend erfgoed: onroerend erfgoed sexy maken.

OE komt inderdaad niet elke dag in de krant. Het haalt zelden de headlines van het nieuws, maar misschien hoeft dat ook niet. Idealiter moet OE-zorg iets alledaags en vanzelfsprekend zijn, iets waarin we het verleden, maar ook de toekomst van Vlaanderen lezen. En die behoort iedereen toe.